“Plastic op de grond, zwerft nog eeuwen rond”  ( slogan van Spaarnelanden)

Samenvatting: 
Plastic is een fantastisch, veelzijdig en relatief goedkoop materiaal, maar het verdwijnt nooit meer uit het milieu. 
Uit onderzoek van diverse organisaties, zoals TNO en de Plastic Soup Foundation, is gebleken dat  het gebruik van kunststof afdekmaterialen op de bodem ernstig bijdraagt aan de vervuiling van het milieu. 
Plastic valt uiteen in vezels en uiteindelijk in microplastics die in de grond aanwezig blijven en zeeën en oceanen wereldwijd veranderen in plastic soep. Via lucht, water en voedsel komen ze in het lichaam van mens en dier terecht. 
Als tuinliefhebbers maken we vaak gebruik van plastic afdekmateriaal. 
Ik leg u graag uit waarom dit niet meer van deze tijd is. 

De invloed van plastic afdekmaterialen op het milieu. 
Tientallen jaren maken tuineigenaren gebruik van plastic om de tuingrond af te dekken, zodat het onkruid en gras eronder verstikt en de grond weer bruikbaar wordt voor nieuwe teelt. 
Uit onderzoek van de Plastic Soup Foundation en TNO ( TNO Whitepaper, Jan Harm Urbanus e.a., “Microplastics are everywhere: 70% reduction achievable”) is gebleken dat het gebruik van landbouwplastic, samen met verpakkingsplastic en autobanden voor 40% oorzaak is van de vervuiling van de Nederlandse grond, het grondwater en het oppervlaktewater met microplastics en uiteindelijk mede oorzaak wordt van de plastic soep in zeeën en oceanen.

Wat zijn microplastics. 
Het gebruikte plastic materiaal verteert onder invloed van UV-stralen, hitte, koude, neerslag en wind. Het valt uiteen in kleine vezels, die steeds verder uiteenvallen tot microplastics. Dit zijn kleine plastic deeltjes, microscopisch klein tot maximaal 5 millimeter, die niet verder verteren. 
Het blijkt zelfs dat de hoeveelheid microplastics in landbouwgrond, langs wegen en in de natuur vele maten groter is dan in het water van sloten en rivieren in Nederland. ( Plastic Soup Foundation) Op die landbouwgrond wordt ons voedsel geteeld en leven de dieren waarvan wij de melk of het vlees gebruiken. 
De plastic deeltjes blijven in het milieu achter en komen via bodem, grondwater en oppervlaktewater terecht  in planten en de spijsverteringsorganen van landdieren, vogels en vissen en via de lucht en ons eten en drinkwater ook in het bloed en de longen van de mens. 
Momenteel wordt er veel onderzoek gedaan naar de gezondheidsrisico’s van deze microplastics die in het lichaam achter blijven. Schrikbarend hoge concentraties plastic zijn aangetroffen in de placenta van te vroeg geboren baby’s. ( publicatie in Toxicological Sciences, door Matthew Campen, PhD Universiteit Minnesota)

Meer informatie hierover kunt u vinden bij het RIVM, Rijkswaterstaat, de WHO, TNO, de Plastic Soup Foundation en diverse universiteiten. Deze instanties doen veel onderzoek naar de directe connectie tussen diverse ziektes en de aanwezigheid van microplastics. Over één ding zijn zij het zeker eens: 
Het gebruik van plastic, o.a. in de landbouw en tuinbouw, moet teruggedrongen worden.

Enkele vormen van door tuineigenaren gebruikte plastic afdekmaterialen zijn:

• Landbouwplastic. Dit verteert en valt uiteen tot vezels en vervolgens tot microplastics. Dit wordt veel gebruikt om een stuk gras geschikt te maken voor bewerking. Helaas groeien de woekerende onkruiden, zoals zevenblad, gewoon door in de vochtige warmte onder het plastic en bij opnemen ziet u de wijdvertakte witte wortels tevoorschijn komen, klaar om opnieuw uit te groeien. 
• Antiworteldoek. Ook dit is kunststof, valt uiteen en vervuilt het milieu. Antiworteldoek wordt veel gebruikt onder paden en terrassen. Het is echter zo dat onkruid veelal door zaad verspreid wordt dat van boven af tussen tegels en half-verharding terecht komt, zodat er toch onkruid groeit in pad en terras.
• Vliesdoek. Dit is een dun,  lichtdoorlatend, kunststof weefsel dat de jonge planten beschermt tegen weersinvloeden en insecten. Planten worden hier niet sterker door. Beter is het om later te zaaien en/of koudebestendige gewassen te telen. 
• Vijverfolie. Dit is dikke kunststof, die vrij lang meegaat, maar uiteindelijk toch niet bestand is tegen UV. Vooral aan de oppervlakte, waar het folie aan de afwisseling van zon, vorst nattigheid en droogte bloot staat, slijt het snel. 
• Afdekfolie. Dit wordt gebruikt voor o.a. folietunnels en tomatenkasjes. Zeer gevoelig voor UV en valt vrij snel uit elkaar. 
• Afdek zeildoek. De bekende blauwe of oranje stukken plastic die bedoeld zijn om aanhangwagens en onbehandeld hout tijdens de bouw af te dekken ter bescherming tegen weersinvloeden. 
• Tuinkleden. Dit zijn uit kunststof geweven vloerkleden, die vaak neergelegd worden om het tuinzitje op te fleuren. Na een of twee seizoenen vergaat het tot vezels en deze komen in de tuingrond terecht. 
• Kunstgras. Dit wordt gebruikt om snel een groene ‘grasmat’ te hebben die niet gemaaid hoeft te worden. Het is echter opgebouwd uit diverse kunststof lagen. De onderlaag bestaat uit latex en de sprietjes zijn gemaakt van polypropyleen en polyethyleen.
• Ander plastic afdekmateriaal zoals plastic zakken.
• Vogelnetten en insectengaas. Deze zijn meestal gemaakt van nylonvezels, die ook vergaan mettertijd. Vogels, vlinders en andere tuindieren kunnen erin verstrikt raken en sterven.
• Er is ook biologisch afbreekbaar vliesdoek in de handel. Uit onderzoek van de Plastic Soup Foundation is echter gebleken dat dit lang niet zo afbreekbaar is als verondersteld wordt en ook dit draagt bij aan de hoeveelheid microplastics in de grond. 

Alternatieven:  
Als alternatief voor afdekplastic kunt u denken aan duurzame oplossingen, zoals: 

• Verpakkingskarton, bij voorbeeld van grote apparaten of fietsen. Dit kan gebruikt worden om een stuk grond teeltrijp te maken. Op dit karton kan meteen begonnen worden met de aanleg van een grasmat of een moestuin door het af te strooien met een dikke laag tuingrond.  Het is ook niet ideaal, want het veroorzaakt een storende laag in de grond, waar het bodemleven veel last van heeft. Maar het is een redelijk alternatief en een beetje worm vreet zich hier wel doorheen.
• Stro, een natuurlijk afdekmiddel dat volledig verteert en opgenomen wordt in de grond.
• Compost. Dit stimuleert het bodemleven en maakt de grond vruchtbaar.
• Houtsnippers. Het versnipperde snoeihout kan de bovengrond tijdelijk iets verzuren, maar dit is juist geschikt voor de teelt van groenten en fruit. De snippers verteren langzaam en vormen een vruchtbare humuslaag. Slakken houden niet erg van de scherpe randjes van de snippers, dat is mooi meegenomen.
• Wol. Tegenwoordig zijn er lappen wol in de handel. Deze worden gemaakt van restanten uit de wolindustrie en vormen een prachtig biologisch afbreekbaar afdekmiddel. 

Conclusie: 
Ook op kleine schaal is het gebruik van plastic afdekmiddelen af te raden omdat het bijdraagt aan de vervuiling van grond, grondwater en oppervlaktewater met microplastics. 
Microplastics blijven in het milieu aanwezig en komen terecht in het voedsel dat wij eten, het water dat we drinken en de lucht die we inademen. 
Beter is het om duurzame alternatieven te gebruiken of het teeltplan aan te passen.

• Er  kan gebruik gemaakt worden van karton, stro, compost, houtsnippers of wol. Kweekbakken kunt u afdekken met glas of acrylglasplaten. Deze laatste regelmatig controleren op breuk.
• Voor vogelnetten zijn netten van hennepvezel te koop, maar gebruik in ieder geval netten van UV gestabiliseerd polyethyleen en niet de goedkope groene netten van nylon. Zorg wel dat delen van de netten niet over de grond liggen en span ze strak zodat dieren er niet in verstrikt raken.

We kunnen als tuineigenaren op ons hele kleine stukje aarde niet de wereldwijde milieuproblemen oplossen, maar we kunnen wel proberen om te voorkomen dat door ons toedoen de plasticsoep alleen maar dikker wordt.

Loulou Cevat